Fiyatların genel olarak ve sürekli bir biçimde artmasıdır. Başka bir deyişle, paranın zaman içinde satın alma gücünün azalmasıdır.

Talebin Çektiği Enflasyon - Talep Enflasyonu

  • Mal ve hizmetlere olan talebin arzı aşmasıyla ortaya çıkan enflasyon türüdür. Bir diğer deyişle, mallara ve hizmetlere olan talebin aşırı artması da denilebilir.

Nedenleri

  • Genişletici Para Politikaları: Merkez Bankası’nın faizleri düşürmesi veya piyasaya daha fazla para sürmesi.

  • Genişletici Maliye Politikaları: Hükümetin kamu harcamalarını artırması (bkz. Altyapı Yatırımları, Sosyal Yatırımlar).

  • Tüketici Güvenindeki Artış: İnsanlar geleceğe dair iyimser olduklarında daha fazla harcama ve daha az tasarruf etme eğiliminde olurlar.

  • İhracattaki Artış: Bir ülkenin ürünlerine olan dış talep aniden artarsa iç piyasada arz azalır ve fiyatlar yükselir.


    1. İnsanların satın alma gücü artar (faizler düşürülür vs.)
    2. Artan gelirle daha fazla mal ve hizmet talebi oluşur.
    3. Arz aynı hızla artmadığı için ürünler kıtlaşır.
    4. Kıtlık, satıcıların fiyatları yükseltmesine sebebiyet verir.
    5. Sonuç olarak genel fiyat seviyesi artar ve enflasyon oluşur.

Çözüm Önerileri

  • Sıkılaştırıcı Para Politikası: Faiz Oranlarını Artırmak: Faizler yükseldiğinde kredi çekmek pahalılaşır, tasarruf yapmak ise daha cazip hâle gelir. Bu durum talebi düşürür.
Sıkılaştırıcı Maliye Politikası
  1. Kamu Harcamalarını Kısmak: Hükümet, yeni projeleri erteleyerek veya mevcut harcamaları azaltarak piyasaya daha az para pompalar.
  2. Vergileri Artırmak: Hem bireylerin hem de şirketlerin harcanabilir gelirini azaltır, bu da doğal olarak talebi frenler.

Maliyetin İttiği Enflasyon - Maliyet Enflasyonu

  • Talepte artış olmasa bile üretim maliyetlerinin artması sonucunda oluşan enflasyon türüdür. Üreticiler artan maliyetlerini kâr marjlarını korumak için fiyatlara yansıtmak zorunda kalırlar. Yani esas sorun üretimin pahalılaşmasıdır.

Nedenleri

  • Ücret Artışları: Çalışanların ücretlerine verimlilik artışı üzerinde zam yapılması. Buna ücret sarmalı denir.
  • Ham Madde Fiyatlarındaki Artış: Petrol, doğal gaz gibi temel emtia’ların veya ithal edilen ara malların fiyatının artması.
  • Kur Şokları: Ulusal paranın yabancı paralar karşısında değer kaybetmesi.
  • Vergi Artışları: Hükümetin üretim üzerinden aldığı dolaylı vergileri (KDV, ÖTV vb.) artırması.

Çözüm Önerileri

  • Genellikle kur artışıyla tetiklendiği için temel amaç ülkeye döviz girişini artırarak ulusal parayı değerli kılmak ve ithal girdi maliyetlerini düşürmektir.

Döviz Girişi Sağlayan Kanallar

  • Turizm Gelirleri: Ülkeye doğrudan döviz girişi sağlar ancak geçici dövizdir.

Doğrudan Yabancı Yatırım (FDI - Foreign Direct Investment)

  • Yabancı bir yatırımcının ülkede fabrika kurması, bir şirket satın alması veya sıfırdan bir iş kurması gibi kalıcı ve uzun vadeli yatırımlar.
    • Bu tür yatırımlar sadece döviz değil, aynı zamanda teknoloji, üretim kapasitesi ve istihdam da getirdiği için en çok arzu edilen sermaye türüdür.

Portföy Yatırımları (Sıcak Para)

  • Yabancı yatırımcıların kâr elde etme amacıyla ülkenin finansal varlıklarına (hisse senetleri, devlet tahvilleri) yatırım yapmasıdır.
    • Yatırımcı elinde dövizi bozdurup ulusal paraya çevirir.
    • Bu ulusal para (TL diyelim) ile borsadan hisse senedi veya devlet tahvilleri satın alır.
    • Bu işlem piyasadki döviz arzını artırarak kurlar üzerinde olumlu bir etki yaratır.
  • Ancak bu fonlar risk algısının değişmesiyle ülkeyi hızla terk edebildiği için sıcak para olarak da adlandırılır ve doğrudan yatırımlara göre daha az istikrarlıdır.