Talepte artış olmasa bile üretim maliyetlerinin artması sonucunda oluşan enflasyon türüdür. Üreticiler artan maliyetlerini kâr marjlarını korumak için fiyatlara yansıtmak zorunda kalırlar. Yani esas sorun üretimin pahalılaşmasıdır.
Nedenleri
Ücret Artışları: Çalışanların ücretlerine verimlilik artışı üzerinde zam yapılması. Buna ücret sarmalı denir.
Ham Madde Fiyatlarındaki Artış: Petrol, doğal gaz gibi temel emtia’ların veya ithal edilen ara malların fiyatının artması.
Kur Şokları: Ulusal paranın yabancı paralar karşısında değer kaybetmesi.
Vergi Artışları: Hükümetin üretim üzerinden aldığı dolaylı vergileri (KDV, ÖTV vb.) artırması.
Çözüm Önerileri
Genellikle kur artışıyla tetiklendiği için temel amaç ülkeye döviz girişini artırarak ulusal parayı değerli kılmak ve ithal girdi maliyetlerini düşürmektir.
Döviz Girişi Sağlayan Kanallar
Turizm Gelirleri: Ülkeye doğrudan döviz girişi sağlar ancak geçici dövizdir.
Doğrudan Yabancı Yatırım (FDI - Foreign Direct Investment)
Yabancı bir yatırımcının ülkede fabrika kurması, bir şirket satın alması veya sıfırdan bir iş kurması gibi kalıcı ve uzun vadeli yatırımlar.
Bu tür yatırımlar sadece döviz değil, aynı zamanda teknoloji, üretim kapasitesi ve istihdam da getirdiği için en çok arzu edilen sermaye türüdür.
Portföy Yatırımları (Sıcak Para)
Yabancı yatırımcıların kâr elde etme amacıyla ülkenin finansal varlıklarına (hisse senetleri, devlet tahvilleri) yatırım yapmasıdır.
Yatırımcı elinde dövizi bozdurup ulusal paraya çevirir.
Bu ulusal para (TL diyelim) ile borsadan hisse senedi veya devlet tahvilleri satın alır.
Bu işlem piyasadki döviz arzını artırarak kurlar üzerinde olumlu bir etki yaratır.
Ancak bu fonlar risk algısının değişmesiyle ülkeyi hızla terk edebildiği için sıcak para olarak da adlandırılır ve doğrudan yatırımlara göre daha az istikrarlıdır.