Noetic Logos

8- Liderlik Türleri

4 dakika okuma süresi

YöneticiLider
Odağında mevcut durum vardır.Gelecek odaklıdır.
Operasyonel kararlar alırlar (Rutin, gündelik işler).Stratejik kararlar.
Daha çok maddi motivatördür.Rol modeldir.
Risk alma eğilimi düşüktür.Risk alma eğilimi fazladır.
Yetkilidir.Güçlüdür.
Lider: Lider, bir grup insanı bir araya getirerek belirli hedeflere ulaşma sürecinde rehberlik eden kişidir.

Özellikler Teorisi

  • Liderlerin ortaya çıkmasında ve etkililiğinde kişisel özelliklerin önemli olduğunu savunur.
  • Etkili liderin özelliklerine ilişkin sınıflandırmalardan bazıları şu şekildedir:
    1. Fizyolojik (Boy, görünüş, Kilo vb.)
    2. Demografik (Yaş, Cinsiyet, Eğitim vb.)
    3. Kişilik (Kendine güven, Saldırganlık vb.)
    4. Zekâ
    5. …
  • Fiziksel görünüm, zekâ ve eylem odaklı hüküm verme, sorumluluk almaya isteklilik, iletişim becerisi vb. faktörlerin lideri her durumda başarılı kılacağını söyler.
  • Tamamıyla kabul edilmesinin imkânsız olduğu gibi, %100 reddedilmesi de imkânsızdır.

Davranışsal Liderlik Teorisi

  • Davranışsal Liderlik Teorisi, liderlik başarısını liderin doğuştan gelen özelliklerinden ziyade davranışlarına odaklanarak açıklayan bir yaklaşımdır.
  • X ve Y, Likert’in Sistem 4 Model, Mouton ve Blake Matrisi, Kurt Lewin

X ve Y Teorisi

X Teorisi
  • Çalışanlar doğası gereği tembeldir ve mümkün olduğunca az çalışır,
  • Hırs ve azimden yoksundur. Sorumluluk almaktan hoşlanmaz ve yönetilmeyi tercih eder,
  • Özünde bencil, örgüt ihtiyaçlarına karşı kayıtsızdır,
  • Değişime karşı direnç gösterir,
  • Parlak değil saftır, oyun oynamaya ve demagojiye hazırdır.
Y Teorisi
  • İnsanlar doğası gereği pasif ya da örgütün ihtiyaçlarına karşı dirençli değildir. Tecrübe ve deneyimlerine bağlı olarak örgütün bir parçası haline gelirler.
  • Tüm insanlarda örgütsel amaçları gerçekleştirmek için gerekli motivasyon, gelişim potansiyeli, sorumluluk alma kapasitesi ve gönüllü davranışlar mevcuttur.

Likert Sistem 4 Modeli

Mouton ve Blake Yönetim Tarzı Matrisi

  • Matris 5 liderlik türünü tanımlamaya yöneliktir. 1-9 arası yatay ve dikey eksen ve 81 hücreden oluşmaktadır. Dikey eksen çalışanlarla, yatay eksen ise üretim ve görev ile ilgili davranışları ölçmektedir.
  1. Şehir Kulübü Liderliği (9.1): Lider insan odaklıdır.
  2. Otorite-İtaat (1.9): Otoriter liderlerin başvurduğu yönetim şeklidir. Görev ön planda çalışanlar ise arka plandadır.
  3. Zayıf Liderlik (1.1): Bir tür Laissez Faire liderlik türüdür. Lider yarı emekli gibidir. Hem işe hem de çalışanlara karşı ilgisizlik söz konusudur.
  4. Dengeci Liderlik (5.5): Uzlaşmacı ve herkesi mutlu etmeye çalışan lider.
  5. Takım Liderliği (9.9): Hem çalışanlara hem de iş ve göreve karşı yüksek ilgi söz konusudur.

Kurt Lewin

  • Otoriter Lider
  • Demokratik lider
  • Laissez Faire.

Durumsal Liderlik Teorisi (İzleyicilerin Niteliği)

  • Lideri lider yapan, hangi durumda nasıl davrandığıdır.
    • Davranışsal liderlik özellikleri (Otoriter, demokratik, laissez faire) duruma göre uygulanır. Geç gelmeyi vazife hâline getirmiş çalışana otoriter, disiplinli şekilde çalışan işçiye karşı laissez faire gibi.
  • Yapılan işin özelliği
  • Lider-İzleyici etkileşimi

Fred Fiedler.

Etkin Liderlik Teorisi (Fred Fiedler) (Durumsal)

  • Fiedler’in temel önermesine göre liderliğin etkinliği, liderlik stili ve liderlik durumu arasındaki uygunluk sonucu ortaya çıkar. Eğer liderlik stili duruma uygun ise lider de etkili olacaktır. Üç temel koşul sıralar:

1- Lider-izleyici İlişkisi

  • Lidere olan bağlılığın, saygı ve sevginin durumunu ortaya koyarak, izleyiciler tarafından ne ölçüde kabul edildiğini ifade etmektedir.
  • İyi
  • Zayıf

2- Yapılan İşin Niteliği

  • Yapılan iş tanımlanmış mı tanımlanmamış mı? Kesin mi yoksa muğlak alanları mı var?
  • İş ya yapılandırılmıştır ya da yapılandırılmamıştır.
  • İyi
    • Yapılandırılmış
    • Yapılandırılmamış
  • Zayıf
    • Yapılandırılmış
    • Yapılandırılmamış

3- Liderin Gücü

  • Liderin yaptırım gücü, üst yönetimler tarafından desteklenme derecesi.

  • Zayıf

    • Yapılandırılmış
      • Yüksek
      • Düşük
    • Yapılandırılmamış
      • Yüksek
      • Düşük

  • İyi

    • Yapılandırılmış
      • Yüksek
      • Düşük
    • Yapılandırılmamış
      • Yüksek
      • Düşük
İYİZAYIF
YAPILANDIRILMIŞYÜKSEKLider-İzleyici ilişkisi yüksek. Görevler net bir biçimde tanımlı ve liderin yaptırım gücü de yüksek.Görevler net biçimde tanımlı ve liderin yaptırım gücü yüksek. Ancak Lider-İzleyici ilişkisi zayıf.
YAPILANDIRILMIŞDÜŞÜKLider-İzleyici ilişkisi yüksek. Görevler net bir biçimde tanımlı ancak liderin yaptırım gücü yüksek değiGörevler net bir biçimde tanımlı ancak Lider-İzleyici ilişkisi zayıf ve liderin yaptırım gücü düşük.
YAPILANDIRILMAMIŞYÜKSEKLider-İzleyici ilişkisi yüksek, liderin yaptırım gücü de fazla ancak görevler net bir biçimde tanımlı değil.Liderin yaptırım gücü yüksek ancak görev tanımları net değil ve Lider-İzleyici ilişkisi de zayıf.
YAPILANDIRILMAMIŞDÜŞÜKLider-İzleyici ilişkisi yüksek ancak liderin yaptırım gücü de düşük, görevler de net bir biçimde tanımlı değil.Liderin yaptırım gücü de düşük, Lider-İzleyici ilişkisi de zayıf görevler de net bir şekilde tanımlı değil.


Fiedller, liderlik stilini belirlemek için “En Az Tercih Edilen İş Arkadaşları” (The Least Preferred Coworker) ölçeğini kullanmıştır. Fiedler’e göre düşük LPC skoruna sahip bireyler görev yönelimlidir.

LPC Ölçeği (Least Preferred Coworker)

LPC Ölçeği ile ilintili görsel bulunuz.

Grafik Görünümü