Girişimci Yapılar
Küçük, genç, esnek, hızlı adapte olur (Örn: Yeni kurulan şirketler).
Mekanik Bürokrasi
Merkeziyetçi, yavaş adapte olur, standart işler (Örn: Orta ölçekli üretim firmaları).
Bölümlere Ayrılmış Bürokrasi
Çoklu iş birimleri (bölümler) tek merkezden yönetilir, her bölüm kendi içinde bürokratik olabilir (Örn: Büyük holdingler, General Motors, Fortune 500 şirketleri gibi).
Profesyonel Bürokrasi
Bilgi ve uzmanlık temelli, uzmanların gücü yüksek, merkezi otorite zayıf (Örn: Okullar, hastaneler, hukuk firmaları).
Adhokrasi (Görev Gücü):
Göreve özel ekipler, esnek, proje bazlı, hızlı değişen çevreye uygun (Örn: Danışmanlık firmaları, Ar-Ge ekipleri).
Yapı Seçimi ve Çevre: Her yapının farklı çevre koşullarına (hızlı değişen, durağan vb.) uygun olduğunu anlamak önemlidir. Adhokrasi hızlı değişime, makine bürokrasisi durağanlığa daha yatkındır.
Organizasyonel Yapıların Diğer Özellikleri
Amaç Farklılığı: Tüm organizasyonların hedefi vardır ama bu hedefler (kâr, kamu yararı vb.) ve ulaşma yöntemleri farklılık gösterir. Liderlik Çeşitliliği: Yönetim ve liderlik stilleri (demokratik, otokratik/oligarşik) organizasyondan organizasyona değişir. Teknoloji ve Süreç Farklılığı: Kullandıkları teknoloji ve iş yapış biçimleri de organizasyonları birbirinden ayırır.
Bilgi Sistemlerinin Organizasyonel Etkileri
- Karar Vermeyi Kolaylaştırma: BT, özellikle büyük firmalarda, rutin işlemlerin anlık takibini sağlayarak karar vermeyi hızlandırır ve kolaylaştırır. Bu temel faydayı unutmayın!
Ekonomik Etkiler
-
Maliyet Değişimi: BT, sermaye ve bilgi maliyetlerini değiştirerek organizasyonun ekonomik yapısını etkiler.
-
Üretim Faktörü Olarak BT: Bilgi Sistemleri/Teknolojileri, geleneksel emek ve sermayenin yerine geçen (ikame edilen) yeni bir üretim faktörüdür.
-
İş Gücü Üzerindeki Etki ve Küçülme: Düşen BT maliyetleri, özellikle rutin işleri yapan orta kademe yöneticiler ve ofis çalışanlarının (sekreter vb.) iş gücü yerine BT ile ikame edilmesine yol açar. Bu durum, organizasyonların daha “yatay” hâle gelmesine ve küçülmesine neden olur. (Bu sonuçları mutlaka bilmelisiniz!)