2- İşletmelerde Kullanılan Bilişim Sistemleri ve Türleri

• Bilgi İşlem, organizasyonların işlevlerini yerine getirmek, ürün ve hizmetlerini sunmak için sahip oldukları bilgileri işleyerek kullandıkları birimdir.
• Bilişim (Bilgi) Sistemleri, iş süreçlerini geliştirmek için bilgi sağlar.

İş Süreçleri

• Katma değerli bir ürün veya hizmet üretmek için organize ve koordine bir şekilde çalışılan işler.

Önemli

Bir iş ancak süreç olarak tanımlandığı takdirde sınırları netleşir ve denetimi kolaylaşır. Bu sayede gereksiz veya tekrarlanan görevlere son verilerek zaman ve kaynak israfı önlenir.
Süreç olarak tanımlanması, başlangıcının ve bitişinin belli olması, hangi aşamalardan geçeceğinin planlanmasıdır.

• Her işletme, birtakım iş süreçlerinin topluluğudur. Know-how denilen olguyu iş süreçleri oluşturur.
  • Söz gelişi, her işletmenin bir işe alım prosedürü vardır. Bazıları insan kaynakları ile insan alırken birtakım adımların yerine getirilmesi gerekir.
  • Bilgi sisteminin esas amaçlarından birisi, iş süreçlerinin çok etkili bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır.
  • Bir işletmenin performansının ölçütü, iş süreçlerinin ne ölçüde iyi organize ve koordine edildiğine bağlıdır.
• Özetle;
  1. İşletmenin performansını belirleyen iş süreçleridir.
  2. İş süreçleri ne kadar iyi planlanır ve yönetilirse, işletme performansı da o ölçüde yüksek olur.
  3. İş süreçlerinin etkinliği işletmenin rakiplerine karşı rekabet avantajı oluşturmasına e marka değerine katkı sağlayabilir.
     

---

İş Süreçlerinde Etkinlik ve Dönüşüm

• Bilişim teknolojileri, iş süreçlerinin gelişmesini iki şekilde sağlar;
  1. Mevcut iş süreçlerinin etkinliğini artırarak.
  2. İşletmeyi dönüştürebilecek yeni iş süreçleri geliştirerek.

Süreç Optimizasyonu: İş akışlarının tüm adımlarını derinlemesine inceleyip gerçek uygulanış biçimlerini netleştirmek; ardından bu adımları etkinlik ve verimlilik odaklı yeniden tasarlayarak, işletmenin performansını zirveye taşıyacak somut adımları atmak.

Bilişim Sistemleri Türleri

Kuruluşlarda tek bir sistem tüm ihtiyaçları karşılayamaz. Farklı süreçler için farklı sistemler kullanılır:

• Satış › Sipariş › Faturalama
  • Sipariş kaydı, stok takibi ve fatura kesme işlevlerini uçtan uca yönetir.
• E-posta ve İç İletişim
  • Kurumsal mesajları, duyuruları ve ekip içi koordinasyonu sağlar.
• CRM (Müşteri İlişkileri Yönetimi)
  • Potansiyel ve mevcut müşterileri takip eder, satış hunisini yönetir, müşteri sadakatini artırır.
• MRP (Üretim Kaynak Planlaması)
  • Hammadde alımından üretime, planlama ve malzeme kullanımını optimize eder.
• BPM (İş Süreçleri Yönetimi)
  • Farklı sistem ve departman süreçlerini modelleyip otomatikleştirir, performansı izler ve iyileştirir.

Her sistem kendi uzmanlık alanını tek bir araçla çözer; birlikte çalıştıklarında iş akışlarını hızlandırır, hataları azaltır ve verimliliği artırır.

Fonksiyonlarına Göre Bilişim Sistemleri

1) Satış ve Pazarlama Sistemleri

2) Üretim ve İmalat Sistemleri

3) Muhasebe ve Finans Sistemleri

4) İnsan Kaynakları Sistemleri

Farklı Organizasyonel Düzeylerde Kullanılan Bilişim Sistemleri

Operasyonel Sistemler

• Temel faaliyetlere ve işlemlere ilişkin kayıtları tutarak operasyonel yönetici’leri destekleyen sistemlerdir.

Yönetsel Sistemler

• Yönetsel faaliyetlere ilişkin izleme, kontrol ve karar alma işlevlerinde kullanılan sistemlerdir.

Stratejik Sistemler

• Üst düzey yöneticilerin stratejik konuları belirlemelerine ve çözmek için çaba sarf etmelerine yardımcı olan sistemlerdir.

• TPS - Transaction Processing Systems → İşlem İşleme Sistemleri (Sipariş işleme, bordro gibi işlemler - Günlük operasyonel işler için)

• MIS - Management Information Systems → Yönetim Bilişim Sistemleri (Orta kademe yöneticiler için düzenli raporlar ve özet bilgiler sağlar.)

• DSS - Decision Support Systems → Karar Destek Sistemleri (Karmaşık kararların alınmasına yardımcı olur; analitik ve modellemeler kullanılır.)

• ESS - Executive Support Systems → Üst Düzey Destek Sistemleri (Üst yönetimin stratejik kararlar almasını sağlayan özet ve analiz bilgileri sunar.)

• Order Processing → Satış ve Pazarlama fonksiyon alanında Sipariş İşleme. (Müşteri siparişlerini kaydetme, işleme süreci.)

• Material Movement Control → Üretim ve İmalat fonksiyon alanında Malzeme Hareketi Kontrolü. (Ham maddenin, yarı mamulün, ürünün depo ve üretim alanlarında takibi.)

• Payroll and Accounts Payable → Finans ve Muhasebe fonksiyon alanında Bordro ve Borç İşlemleri

• Employee Recordkeeping → İnsan Kaynakları fonksiyon alanında çalışan kayıtlarının tutulması.