- Tanım: Müşterinin doğrudan talep ettiği bitmiş mamul (Bağımsız Talep) için oluşturulan Üretim Ana Planına (MPS) dayanarak; bu mamulü meydana getirmek için gerekli olan tüm alt parçaların, bileşenlerin ve hammaddelerin (Bağımlı Talep) “Neye ihtiyaç var?”, “Ne kadar ihtiyaç var?” ve “Ne zaman ihtiyaç var?” sorularını yanıtlayarak tedarik/üretim zamanlamasını planlayan bir sistemdir.
MRP, aşağıdaki üç soruyu yanıtlamak için tasarlanmıştır:
- Neye ihtiyaç var?
- Ne kadar ihtiyaç var?
- Ne zaman gerekli?
MRP, bu soruları yanıtlamak için üç ana adımdan oluşur:
- Eldeki malzemelerin ve bileşenlerin stok kayıtlarını çıkarmak
- Hangi malzemelere ihtiyaç duyulduğunu belirlemek
- İlgili malzemelerin üretimlerini veya satın alımlarını planlamak
- Nasıl Çalışır: MRP’nin temel mantığı, son ürün olan ‘bitmiş mamulün’ ne zaman teslim edileceği hedefiyle işe başlamaktır. Bu mamulün reçetesi olan Ürün Ağacını (BOM - Bill of Materials) ve eldeki mevcut stok bilgilerini kullanır. Mamulün teslim tarihinden geriye doğru bir hesaplama yaparak, onu oluşturan her bir parçanın (bağımlı talep) kendi üretim veya tedarik süresini (lead time) dikkate alır. Böylece her bir parçanın tam ihtiyaç duyulduğu anda (ne çok erken stok maliyeti yaratacak şekilde, ne de çok geç üretimi aksatacak şekilde) hazır olmasını sağlayacak satın alma veya üretim planlarını (zamanını ve miktarını) otomatik olarak oluşturur.
- Amacı ve Önemi: Temel ilkesi, bağımsız talebi olan ‘bitmiş mamulden’ yola çıkarak, ona bağımlı olan diğer tüm malzemeleri doğru zamanda, doğru miktarda ve en düşük maliyetle hazır bulundurmaktır. Bu sayede gereksiz stoklar (ve maliyetleri) önlenir, üretimde malzeme eksikliğinden kaynaklanan duruşlar ve gecikmeler engellenir, işletmenin müşteri taleplerine zamanında ve verimli bir şekilde yanıt vermesi sağlanır.
Bağımsız Talep (Independent Demand)
- Tanım: Müşterinin doğrudan talep edilen üründür.
- Örnek: Müşterinin doğrudan bilgisayar talep etmesi.
Bağımlı Talep (Dependent Demand)
- Tanım: Bağımsız talebi olan bir üst seviye ürüne bağlı olarak ortaya çıkan parçaların, bileşenlerin veya ham maddelerin talebidir.
- Örnek: Anakart, CPU vb.
MRP Örneği
- Hedef: 1 adet masayı 30 Nisan’da müşteriye teslim etmek.
- Gerekenler (ve Tedarik Süreleri):
- 1 Masa tablası (2 gün)
- 4 Masa ayağı (3 gün)
- 8 Vida (1 gün)
- MRP’nin Yaptığı Hesap:
- Teslimat 30 Nisan’da ise, montajın en geç 29’unda bitmesi gerekir.
- MRP, bu montaj tarihinden geriye doğru parçaların ne zaman hazır olması gerektiğini hesaplar:
- Ayaklar (3 gün sürdüğü için): 29 Nisan’dan 3 gün önce = 26 Nisan
- Tabla (2 gün sürdüğü için): 29 Nisan’dan 2 gün önce = 27 Nisan
- Vidalar (1 gün sürdüğü için): 29 Nisan’dan 1 gün önce = 28 Nisan
- Sonuç: MRP, her parçanın tam ihtiyaç duyulduğu tarihte (ne erken ne geç) tedarik edilmesini veya üretilmesini planlar. Böylece gereksiz stok birikmez ve üretim aksamaz.