Yeni nesil bir çalışma düzeni ve bunun getirdiği yeni bir iş piyasası, iş kültürü ve ekonomisi olarak özetlenen gig ekonomisi, en sade hâliyle; serbest çalışanlar ile bu kişilerden belirli bir süre için belirli bir iş talep eden müşterileri dijital platformlardan üzerinden buluşturan bir ekonomi modeli olarak tanımlanmaktadır.
Bu alanda en ünlü örnek olan Uber’i ele alırsak; Uber uygulamasından çağırdığımızda kendi arabasıyla bizi almaya gelen kişi serbest çalışan, belirli bir süre için taşımacılık hizmeti talep eden biz müşteri, buluşmamızı ve işin gerçekleşmesini sağlayan Uber ise iki tarafa aracılık eden ve bu işten komisyonunu alan dijital platformdur.
Türkiye’de, evimiz tadilat olacaksa tadilat ustasıyla; şirketimize bir web sitesi kuruluyorsa web tasarımcısıyla; tez çevirtmek istiyorsak bizi çevirmenle bir araya getiren dijital platformArmut uygulamasıdır..
Gig, İngilizce’de kısa süreli, bitiş tarihi belirli olan bir iş anlamına gelir. Basitçe ‘parça başı iş’ olarak da tanımlanabilir.
Yolcu taşımacılığı (taksi hizmetleri), kuryelik, yaşlı bakımı, köpek gezdirme, temizlik, tesisatçılık, avukatlık, mimarlık, çevirmenlik, metin ve içerik yazarlığı, gazetecilik, grafikerlik gibi sayısız iş kolu gig ekonomisinde yerini alıyor.
Gig modeli ile çalışanlar nerede, ne zaman ve kimlerle çalışacaklarına, hangi şirketlerle iş birliği yapacaklarına kendileri karar verebiliyor. Ücretlerini de yerine göre kendileri belirleyebiliyor; çalışma gün ve saatlerini kendileri düzenliyor. Kimi zaman çok yoğun bir tempoda tatil yapmaksızın çalışırken kimi zaman iş almayıp uzunca bir süre tatil sürecine girebiliyor; birden fazla iş imkânını da istediği gibi değerlendirebiliyor.
Gig Ekonomisinin Etkileri
İş Modelleri
Geleneksel 9-5 çalışma düzenine alternatif bir model sunar. Çalışanlar nerede, ne zaman ve kiminle çalışacaklarına kendileri karar verir.
İstihdam Şekilleri
Tam zamanlı, kadrolu istihdamın yerini kısmi zamanlı, proje bazlı ve serbest çalışma şekilleri almaya başlıyor.
İşveren-Çalışan İlişkisi
Geleneksel hiyerarşik yapıların yerini daha esnek ve bağımsız çalışma ilişkileri alıyor.