DIKW Piramidi DIKW piramidini (Veri, Enformasyon, Bilgi, Bilgelik) oluşturan dört katmanı ayrı ayrı tanımlayınız.
Cevap:
Veri en basit tanımıyla insan dünyasında algılanan semboller veya simgelerdir. Bir başka ifadeyle sembolizmadır: Gerçek dünyada veya hayalimizde var olan bir şeyin sembolik temsili. Veriler tek başına anlamdan yoksun oldukları için daha üst bir aşama olan enformasyon aşamasına ihtiyaç duyarlar. Enformasyon ise anlam kazanmış veridir. Veriye kategorizasyon, sınıflandırma vb. yöntemlerle bir bağlam (context) ekleme aşamasıdır. Henüz herhangi bir yoruma tâbi tutulmamıştır ancak yorumlanmaya hazırdır. Enformasyon bize bir şeyin “ne” olduğunu söyler ancak eyleme/amaca dönük bir şey içermez. Bilgi ise enformasyonun bir amaca/eyleme yönelik olarak yorumlandığı ve uygulandığı aşamadır. En son aşama olan bilgelik ise bilginin felsefî, etik ve ileriye dönük boyutudur denilebilir. Felsefî ve etiktir, zira “doğru mu? iyi mi? yapılmalı mı?” gibi soruları sorar, ileriye dönüktür, çünkü potansiyel sonuçları öngörmeyi de içerir.
Soru 2:
Veri Tabanı nedir? Yapısal ve yapısal olmayan veriler ile ilişkisine değinerek açıklayınız.
Cevap:
Yapısal (Structured) veri adından da anlaşılacağı üzere bir verinin belirli bir yapıya sahip hâlidir. Belirli bir biçimde organize edilmiştir ve dağınık yapıda değildir. Örn. Üniversite not sistemi (“OgrenciNo, DersKodu, Not”).
Yapısal olmayan (unstructured) veri ise belirli bir yapısı olmayan; organizasyona ve özel işleme ihtiyaç duyan verilerdir. Word dosyaları, ses kayıtları, PDF’, resimler vb. yapısal olmayan verilere örnek teşkil eder.
Veri tabanı ise mantıksal ve fiziksel olarak tanımlanmış yapısal veriyi ve bilgiyi düzenli, erişilebilir ve yönetilebilir şekilde saklayan sistemdir.
Soru 3:
Veri Tabanı Yönetim Sistemi (VTYS) nedir? Sağladığı faydaları yazınız ve popüler VTYS araçlarından birkaçını örnek veriniz.
Cevap:
VTYS, bir veri tabanı oluşturmak, saklamak, çoğaltmak, eklemeler/silmeler yapmak ve daha geniş kapsamıyla yönetmek için kullanılan programlardır. Veri tutarlılığı (data consistency), veri bütünlüğü (data integrity), veri paylaşımı (data sharing), veri güvenliği (data security) başlıca faydaları arasındadır. Microsoft SQL Server, MySQL, PostgreSQL, MariaDB vb. Bunlar ilişkisel VTYS örnekleridir. NoSQL VTYS’lere örnek verecek olursak, Cassandra, Redis, MongoDB, Firebase Realtime Database’i örnek olarak verebiliriz.
Soru 4:
Veri Tabanı yaklaşımının avantajları nelerdir?
Cevap:
Veri bütünlüğü, veri tutarlılığı, güvenlik ve gizlilik, veriye erişimi kolaylaştırma, gereksiz veri tekrarını önleme, yedekleme ve geri yükelme gibi işlemleri kolaylaştırma, veriye kimin erişip kimin erişmeyeceğini belirleme, veriler üzerinde merkezî denetim sağlama gibi avantajları vardır.
Soru 5:
Veri Tabanı temel kavramlarından tablo, kayıt ve alan nedir? Açıklayınız.
Cevap: Tablo (table), veri tabanı içerisinde birbirleriyle ilişkili verilerin saklandığı, satır ve sütunlardan oluşan temel yapıdır. Relational SQL (RSQL) ilk çıktığında tabloya ilişki (relation) denilirdi. Kayıt (satır/record) ise tablodaki her bir satırdır. RSQL’de buna demet (tuple) denilirdi. Alan (sütun/field-column) ise tablodaki her bir sütundur ve tüm varlıklarda (kayıtlarda) ortak olan belirli bir tekil özelliği (nitelik) ifade eder. RSQL’de buna attribute (nitelik) denilirdi.
Soru 6:
İlişkisel veri tabanı nedir?
Cevap: Tabloların aralarında önceden tanımlanmış ilişkiler kurularak organize edildiği veri tabanı modelidir. Bu ilişkiler anahtar alanlar üzerinden kurulur. Veri tekrarını en aza indirir ve veri bütünlüğünü güçlendirir. Mesela bir okulda “Öğretmen” tablosu ile “Ders” tablosu, her ikisinde de bulunan “OgretmenID” alanı üzerinden birbirine bağlanır. Bu sayede hangi dersi hangi öğretmen(ler)in verdiği bilgisi tutulur.