Sorular:
- “Siber alanın tanımlanmasında kullanılan internet, web ve siber alan ne demektir? Kısaca izah ediniz. İnternetin toplumsallaşmasında vurgulanan 3 faktör nedir? İzah ediniz.”
- “Web’in açılımı nedir? Web’in tarihini ve Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0 olarak dönemlerini kısaca izah ediniz.”
- “Blokzincir ne demektir? Kısaca izah ediniz.”
1. Siber Alan, İnternet ve Web Tanımları
- İnternet: Dünyadaki cihazları birbirine bağlayan ağ altyapısı, sunucular ve bu bağlantıları yöneten merkeziyetsiz ve halka açık protokoller (TCP/IP) bütünüdür.
- World Wide Web (WWW): İnternet üzerinde HTTP protokolü, HTML ve Hyperlink sistemleri aracılığıyla bilgiyi paylaşan ve erişilebilir kılan bilgi modeli.
- Siber Alan: Bilgisayar ağlarının birbirine bağlanmasıyla oluşan sanal etkileşim evreni.
İnternetin Toplumsallaşmasında Etkili Olan Üç Faktör
- Tim Berners-Lee’nin icat ettiği web’i (WWW) açık kaynak olarak sunması, ardından geliştirilmesi ve yayılması.
- İnternet yönetimindeki kurumsal değişimler (bkz. devlet tekelinden çıkıp bir nevi sivilleşmesi).
- Sosyal yapı ve sosyo-kültürel davranışlarda oluşan büyük değişiklikler.
2. Web’in Açılımı ve Dönemleri
WWW
- Web 1.0 (Statik Web): “Salt-okunur” (read-only) dönemdir. Kullanıcılar pasif tüketicidir, web sitelerini okumak dışında bir şey yapamazlar.
- Web 2.0 (Sosyal Web): “Okur-yazar” (read-write) dönemdir. Veri burada akışkan ve etkileşim temellidir ancak merkezî platformlarda (Google, Facebook vb.) toplanır.
- Web 3.0 (Semantik/Merkeziyetsiz Web): Tam olarak tanımlanabilen bir kavram değil, hâlen evrim aşamasında. Web 3.0’ın odağının verinin anlamlandırılması (semantic web) ve merkezîyetsiz yapı (decentralized web) üzerine kurulu olduğunu söyleyebiliriz sadece.
3. Blokzincir (Blockchain) Tanımı
- Verilerin dijital ortamda şifrelenerek kaydedildiği merkezîyetsiz ve dağıtık bir dijital kayıt defteridir.
- Bu defterin kopyası tek bir merkezde değil, ağdaki birçok düğümde (bilgisayar) bulunur.
- Deftere eklenen her yeni kayıt (blok), bir önceki bloğa matematiksel bir mühür (hash) ile kriptografik olarak bağlanır ve bir zincir oluşur.
- Zincire yeni bir blok eklemek için ağda oy birliği (konsensüs) gerekir. Eklendikten sonra zincir yapısı nedeniyle eski bloklar silinemez veya değiştirilemez.
- Veriler tarih sırasına göre birbirlerine zincir gibi bağlanmış bloklar hâlinde saklanır. Her blokta kayıt defterine işlenecek verilerin yanı sıra kaydedilen zaman bilgisi bulunur.