1- Mikro İktisat

Firma - Şirket - İşletme

Firma, şirket veya işletme: Hepsi aynı anlama gelmektedir. Yalnızca sektöre göre kullanılan tanımlar farklılık gösterir o kadar. İktisatçılar (ekonomistler) firma; hukukçular şirket; işletmeler ise işletme der.

Kendini Gerçekleştiren Kehanet (Pygmalin Etkisi)

Bir malın fiyat beklentisi yükselecekse o mal alınır ve talep yüzünden fiyat yükselir. Aynı şekilde, bir malın fiyat beklentisi düşecekse, o mal alınmaz ve böylelikle fiyat düşer.

İktisat

• İktisatta insanların ihtiyaçları sonsuz, kaynaklar ise sınırlıdır.
• İhtiyaçlara yemek, su, kıyafet, ulaşım, barınma, sağlık hizmeti, kablosuz internet vb. ihtiyaçları örnek gösterebiliriz.
• Sınırlı kaynaklara gelirsek, bunlara kömür, aluminyum, su, zaman vb. diyebiliriz. İşte, iktisatçılar, sınırsız ihtiyaçları olan insanların ihtiyaçlarını sınırlı kaynaklar ile nasıl giderebileceklerini araştırırlar.

---

Ekonomide Aktörler

• Ekonomide aktörler; firmalar, birey ve devlettir.

Bireyler

• Fayda
  • Ekonomide bireyler için fayda, bir mal veya hizmet tüketimi sonucunda elde edilen memnuniyet ve tatmin duygusudur.
• Azalan Marjinal Fayda Yasası
  • Bir üründen daha fazla tükettikçe elde edilen ek fayda (marjinal fayda) giderek azalır. Yani aynı üründen bir birim daha aldığında o birimin sağladığı tatmin, önceki birimlerden elde edilen tatminden daha düşük olur.
  • Bir malın tüketilen miktarı arttıkça her ilave malın sağladığı ek fayda giderek azalır.
• İhtiyaç
  1. İstek
     • İhtiyaçlarımınız şahsi tercihler ve kültürel normlara göre şekillenmiş hâlidir.
     2. Talep
        • Alım gücü ile desteklenebilen isteklerdir.

Bireylerin Talebini Etkileyen Faktörler

1. Fiyat
2. Gelir
3. Zevk (Tercihler)
4. Kıyaslama
   • İkame Mal
   • Tamamlayıcı Mal
5. Faiz Oranı
   • $\text{Kredi = Faiz + Ana‎‎‎para}$
   • Faiz yükseldikçe kredi pahalı olur ve talep düşer.
6. Geleceğe yönelik fiyat beklentisi.
   • Bir malın fiyat beklentisi yükselecekse o mal alınır. Aynı şekilde, bir malın fiyat beklentisi düşecekse, o mal alınmaz.
7. Geleceğe yönelik gelir beklentisi
   • Geleceğe yönelik gelirimizin artacağını düşünürsek pahalı olan malı gelecekte alırız.

Firmalar Neden Kurulur?

• Firmalar, insanların isteklerini ve ihtiyaçlarını karşılayan ürün ve hizmetler sunarak değer yaratmak ve bu değerden kâr elde etmek amacıyla kurulurlar.

Ekonomik Kâr Nedir?

Ekonomik kâr, bir işletmenin toplam gelirinden hem açık (muhasebe) maliyetlerini hem de örtük maliyetlerini çıkardıktan sonra kalan kârdır.

$Gelir=P.Q\to P(Price)xQ(Quantity)$

• Maliyet =TC (Total Cost)
  • Total Cost (Toplam Maliyet): Bir üretim sürecinin tamamının maliyeti.
• Maliyet = TVC (Total Variable Cost) ∪ TFC (Total Fixed Cost)
  
• Total Variable Cost (Toplam Değişken Maliyet): Üretim miktarına bağlı olarak değişen maliyetlerdir. Ham madde, nakliyat, üretim vb.
• Total Fixed Cost (Toplam Sabit Maliyet): Firmanın üretim miktarından bağımsız, değişmeyen maliyettir. Kira, beyaz yaka maaşları vb.

$$\frac{TC}{Q}=\frac{TVC}{Q}+\frac{TFC}{Q}$$

• ATC (Average Total Cost) =AVC + AFC
  • Average Total Cost (Ürün başına maliyet) = AVC (Ürün başına düşen değişen maliyet) + AFC (Ürün başına düşen sabit maliyet)

Açık Maliyet (Muhasebe Maliyeti)

• Muhasebeleştirilen, ölçülüp kayıt altına alınabilen maliyetlerdir. Firmanın katlanmak zorunda olduğu maliyetlerdir.
• Firmanın üretim esnasında kullandığı üretim faktörlerine ödediği ve masraf olarak muhasebe kayıtlarına geçirdiği tüm giderlerin toplamına denir.
  • Çalışan maaşları, kira, ham madde maliyeti; elektrik ve su faturaları, nakliye giderleri gibi maliyetler.
• Muhasebe Kârı = Gelir - Açık Maliyet

Örtük Maliyet (Fırsat Maliyeti)

• Rahatça hesaplanabilen, kaydedilemeyen maliyettir. Örtük maliyet, ürün veya hizmet üretiminde doğrudan ve dolaylı olarak katlanılan fedakârlıkların parasal değerini ifade eder.
  • Bir işletmenin sahip olduğu fizikî ve finansal sermayesi ile işletme sahibinin başka bir işletmede çalışması durumunda alternatif maliyeti, söz konusu firmanın örtük maliyetlerini ifade eder.
  • Firma sahibinin maaşı, firma sahibinin kendi binasını iş yeri olarak kullanması gibi örtük maliyetler.
  • Hem fırsat maliyeti hem de örtük maliyete örnek olarak kendi bilişim firmasını kurmak için mevcut firmasından ayrılan kişiyi örnek verebiliriz. Mevcut firmasındaki aldığı maaştan vazgeçmek, yeni bir firma kurmanın fırsat maliyetidir ve aynı zamanda örtük maliyettir.
  • Her örtük maliyet aynı zamanda fırsat maliyetidir.
  • İktisadi Kâr = Toplam satış gelirleri - (açık maliyetler + örtük maliyetler)

---

Arzı Etkileyen Faktörler

1- Fiyat (Malın Fiyatı)

• Fiyat arttıkça arz artar.
• Fiyat arttıkça üreticiler daha fazla kâr elde etme amacıyla üretimi artırır ve arz da artar.

2- Teknoloji Düzeyi

• $\text{Verimlilik}$ = $\frac{\text{C¸ıktı}}{\text{Girdi}}$

3- Diğer Malların Fiyatı

• İkame Mal
  • Bir malın yerine kullanılabilen, benzer ihtiyaçları karşılayan mal.
• Tamamlayıcı Mal
  • Bir malı kullanabilmek için birlikte kullanılması gereken mal.

4- Faiz Oranı

• Faiz oranları, döviz kurunu etkileyen faktörlerden birisidir. Faiz oranları yükselirse, daha fazla kazanç getireceği için yatırımcıların o ülkede birikim yapması daha cazip hâle gelir.

Önemli

Faiz artarsa kredi çekmek zorlaşır ve firmaların borçlanma maliyetleri artar.

5- Fiyat Beklentisi

• Bir malın gelecekte fiyatının düşeceği bekleniyorsa maliyeti düşer, tam tersi durumdaysa artar. Bkz. Kendini Gerçekleştiren Kehanet
• Mal bollaşırsa fiyat düşer.

6- Girdi Maliyetleri

• Girdi maliyetleri artarsa fiyat da artar. Nihayetinde o girdiyi karşılamak için daha fazla gelir elde etmeleri gerekecek.

---

Tanımlamalar, Kavramlar ve Kısaltmalar

arz

• Üreticilerin belirli bir fiyattan mal veya hizmeti satmaya istekli olması ve satabileceği miktardır.

Talep

• Alım gücü ile desteklenebilen isteklerdir.

İkame Mal

• Bir malın yerine kullanılabilen, benzer ihtiyaçları karşılayan mal.

• A ve B mallarını düşleyelim. A malının fiyatı artarsa, B malının talebi artacaktır ancak arzı düşecektir. Bunun sebebi şudur:

1. A malının fiyatı arttığında tüketiciler B malına yönelecektir fiyatı uygun olduğu için.
2. B malına yöneldiğinde talep miktarı arzı geçeceği için üreticiler B malını yeteri kadar üretemeyecektir.
3. B malını yeteri kadar üretebilmek için arzı artırmaları gerekir ancak arzı artırmak için işçilere ve makinelere ekstra maliyet harcamaları gerekir.
4. Bu ekstra maliyetleri karşılayabilmek için ürün fiyatını artırırlar ancak böyle olduğunda da tüketiciler başka ürüne yöneleceği için arz düşecektir.

Tamamlayıcı Mal

• İhtiyacı gidermek için birlikte kullanılması gereken mallar.
  1. Söz gelimi, oyun konsolu ve sadece konsolda çalışan oyunları örnek verelim.
  2. Oyun konsolunun fiyatı artarsa bu oyunların talebi de azalacaktır.
  3. Aynı şekilde, oyunların fiyatı artarsa, oyun konsolunun da talebi azalacaktır.
  4. Çünkü birini kullanabilmek için öbürüne ihtiyaç var.